Het is wat het is

Geschreven door: Eveline Meinster

Systemische loyaliteit en Egotoestanden

Mijn eerste innerlijke beweging als het spannend wordt, ken ik goed: het onderdrukken van mijn gevoel en ‘overleven’ door veel te denken. Als kind wilde ik mijn ouders niet belasten met mijn angst en verdriet. En daarmee splitste ik een deel van mijzelf af. Ik verloor een gedeelte van mijn eigenheid in een poging om angst en pijn te vermijden.

‘Ja hoor, het is wat het is, je kan het toch niet veranderen’, hoor ik mijn ouders nog zeggen. En hierin ben ik ze gevolgd, loyaal en vol liefde voor hen. ‘Papa, mama, door jullie hierin te volgen toon ik jullie mijn diepe liefde’.

Loyaliteit

Systemisch gezien sluit ik, door deze loyaliteit, ook iets in mijzelf buiten. Wat betekent het voor mij, als iets ‘is’, en ik verder ga zonder stil te staan wat het met mij doet? Bij ons thuis werd er niet over gevoel gesproken. En daardoor deed ik hart mijn best om ook niet te voelen. Door dit te doen, ben ik loyaal aan mijn systeem van herkomst.

Vanwege het Coronavirus zijn er ingrijpende, landelijke maatregelen genomen. Dit zorgt voor beperkingen in mijn dagelijkse doen en laten en raakt me in mijn vrijheidsbeleving. Het menselijk contact wordt ingeperkt. Het bezoek aan mijn moeder en tante in hun zorginstelling kan, maar wel onder allerlei voorwaarden. De anderhalve meter afstand en ga zo maar door. Het ‘nieuwe normaal’. Ik kan de maatregelen niet veranderen, het is wat het is. Maar wat ik wel kan, is stilstaan, in plaats van alsmaar doorgaan.

Bewustwording

Dit betekent bewustwording van mijn gedrag, gevoel en gedachten. Hierbij zijn, voor mij, vier vragen helpend:

• Mijn reactie staat niet in verhouding tot de situatie, waarom reageer ik zo?
• Waar ken ik dit van, uit mijn geschiedenis?   
• Aan welk verlangen werd toen niet voldaan?
• Hoe kan ik hier anders mee omgaan?

Deze vragen hebben mij (ter illustratie) ook geholpen in de volgende situatie:

Een paar weken geleden speelde er een ‘afwasmachinesituatie’ tussen mij en mijn man. Ik weet nog dat ik een soort van ‘afging’ omdat hij de avond ervoor was vergeten de afwasmachine aan te zetten. Stel je een behoorlijk gefrustreerde vrouw voor, en hoe deze vrouw dan uitvalt tegen een nietsvermoedende man.

Wat speelde er bij mij in de onderstroom?

Stilstaan en bewustwording:
De afwasmachine was niet aangezet, maar dat kan ik nu doen. Er is eigenlijk geen ‘probleem’. Ik voel me echter zeer gefrustreerd en heb dat ook duidelijk laten merken.  Waarom deed ik dat en wat riep het bij mij op?

Als kind voelde ik mij vroeger niet gezien en gehoord, met als gevolg dat ik me ging  terugtrekken. Uit contact met anderen door, bijvoorbeeld, een masker op te zetten. Ik durfde niet meer uit te reiken, bang om afgewezen te worden. Door dit te doen ben ik zelf gaan afwijzen. Daarnaast ben ik mijn gevoelens van boosheid en verdriet gaan onderdrukken. Dat kan ik nog steeds goed.

Dus werd mijn man een ouder die weer geen rekening met mij hield. In deze situatie was ik me bewust van mijn gedrag, overdracht, en kon hierdoor, in het hier en nu, zorgen voor mijzelf en de relatie met mijn man.

Egotoestand

In de Transactionele Analyse (TA) wordt dit de Volwassen egotoestand genoemd. Eric Berne, de grondlegger van de TA, ontwikkelde het OVK-model, wat staat voor Ouder-Volwassene-Kind. In, vooral, het eerste jaar van mijn TA-opleiding heb ik geleerd en ervaren hoe dit model mij helpt mijn gedrag te begrijpen en te veranderen (dank Matti en Alice van de TA Academie). Deze egotoestanden zijn voor mij hulpbronnen.

Mijn Ouder egotoestand.
Ik denk, voel en gedraag me zoals ik gekopieerd heb van mijn ouderfiguren. De frustratie, dat er iets niet was gegaan zoals ik wilde, zorgde ervoor dat ik mijn man eens even goed ging vertellen wat hij verkeerd had gedaan en hoe het wel had gemoeten.

Mijn Volwassen egotoestand.
Ik denk, voel en reageer in het hier en nu.
In de eerder genoemde situatie realiseerde ik me dat mijn gedrag niet in verhouding stond tot de context en kon daardoor de situatie relativeren.    

Mijn Kind egotoestand.
De boosheid en het verdriet dat er weer geen rekening met mij werd gehouden.
Dit zijn gevoelens die vragen om zorg en het verlangen om gezien te worden.
Deze egotoestand is ook een bron van vreugde. Mijn Kind kan ook dansen, zingen, tekenen, stoeien met mijn zoon enz. Hierdoor stroomt er een andere, lichtere energie door mij heen. Creativiteit krijgt volop ruimte waardoor nieuwe inspirerende ideeën worden geboren. Voor mij betekent dit evenwicht, waardoor ik me meer in balans voel.

Een nieuwe beweging is dat mijn gevoelens van angst, verdriet en boosheid er mogen zijn. Dit verandert “het is wat het is” in iets anders dan een dooddoener. Het betekent een Volwassen acceptatie van ‘het is wat het is’. Doe ik het anders dan mijn ouders? Ja, en het doet niets af van mijn liefde voor hen.

Het is wat het is

Het is onzin, zegt het verstand
Het is wat het is, zegt de liefde

Het is ongeluk, zegt de berekening
Het is alleen maar verdriet, zegt de angst
Het is uitzichtloos, zegt het inzicht
Het is wat het is, zegt de liefde

Het is belachelijk, zegt de trots
Het is lichtzinnigheid, zegt de voorzichtigheid
Het is onmogelijk, zegt de ervaring
Het is wat het is, zegt de liefde.

Erich Fried, vertaling van Remco Campert.